Polska jest jednym z niewielu krajów Unii Europejskiej, w której występuje rozróżnienie zawodów radcy prawnego i adwokata. Osoby poszukujące pomocy prawnej często nie wiedzą jak jest różnica między tymi dwoma zawodami prawniczymi ( i czy w ogóle jest jakaś różnica), co wprowadza zbędne zamieszanie.

Adwokat i radca prawny (czyli potocznie: „mecenas”) to profesjonalny pełnomocnik, członek samorządu zawodowego funkcjonującego na podstawie Konstytucji RP i zwykłych ustaw. Są to odpowiednio: ustawa z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze i ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.

Tylko adwokat może być obrońcą w sprawach karnych i karnoskarbowych. Radca prawny nie może reprezentować swojego mocodawcy w takich sprawach i w takim charakterze.

Do niedawna radcowie prawni nie mogli występować również w sprawach rodzinnych (m.in. sprawy rozwodowe). Obecnie się to zmieniło i od 2007 r. otwarto radcom prawnym furtkę do prowadzenia tego rodzaju spraw.

Inną ważną różnicą pomiędzy obydwoma zawodami jest to, że radca prawny może być zatrudniony na podstawie stosunku pracy u konkretnego przedsiębiorcy. Adwokaci natomiast mogą wykonywać swój zawód jedynie w drodze indywidualnej działalności gospodarczej lub jako wspólnik spółki.

Różnica ta jest o tyle istotna, że z adwokatem możemy zawrzeć jedynie umowę cywilnoprawną natomiast z radcą prawnym także umowę o pracę. Jednak z punktu widzenia przeciętnego człowieka nie jest to znacząca różnica.

ADWOKAT

Wykonywanie zawodu adwokata reguluje ustawa Prawo o adwokaturze. Ustawa ta reguluje funkcjonowanie samorządu adwokackiego. Zgodnie z tą ustawą zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej czyli na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych, czy też występowaniu przed sądami.

Wykonywanie zawodu adwokata reguluje ustawa prawo o adwokaturze. To na jej podstawie funkcjonuje samorząd adwokacki, przeprowadzane są egzaminy na aplikacje a także adwokaci prowadzą działalność gospodarczą.

Zgodnie z tą ustawą zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej czyli na:

Udzielaniu porad prawnych,
Sporządzaniu opinii prawnych,
Opracowywaniu projektów aktów prawnych,
Występowaniu przed sądami,
Występowaniu przed urzędami.

Adwokat nie może wykonywać zawodu w ramach stosunku pracy – nie spotkamy zatem adwokata na „etacie” w urzędzie, radca prawny natomiast nie będzie mógł być obrońcą w sprawie karnej jeżeli zatrudniony jest w ramach umowy o pracę.

To właściwie główna różnica między zawodami, gdyż pozostałe (jak np. kolor żabotu togi obowiązkowej w trakcie rozpraw sądowych – niebieski w przypadku radcy prawnego i zielony dla adwokata) nie mają w praktyce jakiegokolwiek znaczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe, zasadne pojawia się pytanie dlaczego zawody adwokata i radcy prawnego nie ulegną połączeniu, co niewątpliwie korzystne będzie dla klientów korzystających z profesjonalnej pomocy prawnej.

Obecnie, pomimo podejmowanych niekiedy prób, z różnych przyczyn nie ma praktycznie jakiejkolwiek szansy na połączenie, zatem trzeba pogodzić się z istniejącym stanem faktycznym w tym zakresie.

RADCA PRAWNY

Zasady wykonywania zawodu radcy prawnego reguluje również ustawa. W tym wypadku jest to ustawa z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Zgodnie z definicją zawartą w art. 4 w/w ustawy wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej.

Jednakże radca prawny nie może występować jako obrońca w sprawach karnych i karnoskarbowych.

Warto również wiedzieć, że i w tym wypadku pomoc prawna definiowana jest jako udzielanie porad, sporządzanie opinii, opracowywanie projektów aktów prawnych a także występowanie przed sądami i urzędami.

Coraz głośniej mówi się o połączeniu obydwu zawodów w jeden. Polska jest bowiem jednym z niewielu państw w Europie gdzie mamy do czynienia z takim dualizmem zawodów prawniczych. W innych państwach występuje raczej jeden zawód. Dlatego też w Polsce rozpoczęły się już prace nad połączeniem. Co z tego wyjdzie nie wiadomo.

Na razie jednak istnieją dwa zawody. Ich różnica z punktu widzenia klienta sprowadza się do tego, że tylko adwokat może być obrońcą w sprawach karnych i karnoskarbowych. We wszystkich innych sprawach uprawnienia radcy prawnego i adwokata się pokrywają.

Zarówno do jednego jak i drugiego można iść gdy ma się problem z prawem cywilnym, rodzinnym czy administracyjnym. Jeden i drugi może reprezentować mocodawcę w sądzie cywilnym, sądzie administracyjnym, przed Trybunałem Konstytucyjnym, przed Sądem Najwyższym jak również przed urzędami i organami władzy publicznej oraz samorządu terytorialnego.

Podział na radców prawnych i adwokatów jest uznawany przez część przedstawicieli środowiska prawniczego za sztuczny. W ostatnich latach poszerzano uprawnienia radców prawnych i dziś obie profesje nie różnią się od siebie w znaczący sposób. Istnieją w zasadzie dwa główne przypadki w których pomoże tylko radca lub tylko adwokat. Jeżeli ktoś chce zatrudnić prawnika na podstawie stosunku pracy np. w swojej w firmie musi poszukać radcy prawnego. Jeżeli jednak potrzebuje obrońcy w sprawie karnej bądź karnoskarbowej to powinien szukać pomocy u adwokata.